Co to jest ryzalit? Wyjaśniamy czym różni się od wykusza

Czym jest ryzalit?

Ryzalit to występ z lica elewacji budynku popularny w architekturze od czasów renesansu często obecny w dworkach i pałacach. Tworzy jednolitą całość ze ścianą, wysuwając się z głównej bryły budynku i zwiększając jej walory dekoracyjne, a także powiększając przestrzeń pomieszczenia. Wpływa to na funkcjonalność nieruchomości. Może przy tym przybierać różne kształty np. prostokąta, półkola lub trapezu. W środkowym ryzalicie fasady znajduje się z reguły główne wejście do budynku zaś w tylnej elewacji wyjście na taras albo ogród.

Zastosowanie ryzalitu oprócz poprawy estetyki budynku nadaje też obiektom dodatkowego dynamizmu i unikatowego charakteru. Ryzalit ożywia elewację, skraca też optycznie zbyt długą ścianę, zwiększając ogólną symetrię bryły, poprzez podkreślenie głównej osi elewacji. Szczególnie dobrze prezentuje się na elewacji głównej, nad strefą wejściową.

Klasyczny ryzalit wyróżniał się bogatym dekorowaniem z wykorzystaniem okien o nietypowych kształtach zwieńczonych nadporożami lub gzymsami. Obecnie jest to forma znacznie prostsza, jednak wciąż jej wyjątkowość podkreślają różnice w kolorze, fakturze tynku albo okładziny.

Rodzaje ryzalitów

Ryzality mogą się różnić ze względu na formę i kształt. W rzucie poziomym ryzalit może mieć kształt prostokąta (także o ściętych narożach), trapezu, trójkąta oraz półkola i półelipsy.

We współczesnych nieruchomościach (zarówno domach jednorodzinnych, jak i budynkach użytkowych) często stosuje się ryzalit w kubicznej formie prostopadłościanu lub trójkątnego graniastosłupa. Dodatkowo można też podzielić ryzalit ze względu na usytuowanie na:

●       centralny, tworzący oś symetrii elewacji,

●       asymetryczny,

●       w ścianie frontowej, z wejściem,

●       w ścianie tylnej, ogrodowej.

Wyróżnia się też ryzalit okienny, przesłaniający, flankowy i ogrodowy. Ryzalit (z reguły w wersji przeszklonej) jest często umieszczany jako przedłużenie pokoju dziennego. Inne chętnie wybierane lokalizacje to jadalnia, sypialnia, wejście do domu lub jego tylna część.

Jak ryzalit wpływa na energooszczędność budynku?

W budynku z ryzalitem zmieniają się parametry odnośnie przepływu ciepła. Można ten element wykorzystać dla poprawy energooszczędności bryły budynku. Istotne czynniki to w tym przypadku:

●       usytuowanie ryzalitu (względem stron świata) – przeszklony ryzalit skierowany na południe poprawi nasłonecznienie pomieszczeń i zwiększy ich pasywne ogrzewanie energią słoneczną, co ma duże znaczenie zwłaszcza w okresie zimowym, pozwala bowiem zaoszczędzić na korzystaniu z innych źródeł ciepła,

●       izolacja termiczna – ryzalit powinien być właściwie izolowany, co zapobiegnie utratą ciepła zimą i zbytniemu nagrzewaniu się latem. Izolacja ścian, podłóg i dachu ryzalitu pozwoli utrzymać stabilną temperaturę,

●       Okna energooszczędne – w ryzalitach powszechnie stosowane są przeszklenia oraz okna. Warto zastosować okna dwu- lub trzyszybowe posiadające niski współczynnik przenikania ciepła (U), które równocześnie nie blokują dostępu światła słonecznego do wnętrza nieruchomości.

Ryzalit wpływa więc na pozytywny bilans energetyczny nieruchomości także poprzez wsparcie kolektorów słonecznych (przy odpowiednim nachyleniu dachu). W ofercie biura Archeton znajdziesz domy parterowe pod adres (jak również piętrowe oraz z poddaszem użytkowym). We wszystkich naszych projektach kładziemy duży nacisk na kwestie energooszczędności, estetyki i nowoczesny charakter domu.

Ryzalit i wykusz – czym się różnią?

Wykusz i ryzalit to elementy, które mylą nawet doświadczeni budowlańcy. Obydwa są wysuniętymi elementami nieruchomości. Jednak ryzalit ma tę samą wysokość co bryła budynku, tworząc z nim spójną całość i wspierając się na jego fundamentach. Wykusz z kolei nie zawsze sięga od fundamentów i może znajdować się na różnych wysokościach. Bywa też węższy od pomieszczenia, do którego jest dobudowany.

Innymi słowy, ryzalit jest większy, bardziej okazały i rozciąga się na całej długości budynku, wpływając na jego ogólną architekturę, gdy tymczasem wykusz jest zawieszony nad ziemią i mniej wyeksponowany.

Lukarna, absyda i pseudoryzalit

Pokrewnym elementem są także lukarny. Jest to rodzaj nadbudówki wystającej ponad połać dachu, z pionowym oknem. Stosuje się ją zamiennie z oknami połaciowymi i podobnie jak one pozwala na doświetlenie poddasza.

Odmianą ryzalitu jest absyda (apsyda). Zwykle powstaje na planie półkola, półelipsy lub wieloboku. W przeciwieństwie do typowego ryzalitu absyda bywa mniejsza lub równa bryle części budynku, która jest przez nią zamknięta. Tego typu rozwiązania często można spotkać w architekturze sakralnej. Wyróżnia się też pseudoryzalit (ryzalit pozorny), czyli płaski, element nieznacznie wystający przed lico ściany budynku.

Materiały stosowane przy tworzeniu ryzalitu

Ryzalit jest nie tylko praktyczny, powiększając dostępną przestrzeń, ale też spełnia funkcje dekoracyjne. Elewacja budynku, na której się znajduje, powinna więc wyróżniać się do reszty domostwa. Mogą to zagwarantować odpowiednie materiały. Stosuje się m.in.:

●       drewno – do wykonania oblicówki. Sprawdza się zarówno lokalne, jak i egzotyczne drewno oraz płyty fornirowane,

●       szkło,

●       okładziny kamienne (granitowe, polerowane albo łupki) oraz klinkierowe (cegła klinkierowa lub klinkier szkliwiony).

Dobre efekty daje też wykorzystanie tynków lub farb dających kontrast z główną barwą na ścianach nieruchomości. Dekoracyjny charakter mają również przeszklenia oraz okna. Oprócz klasycznych prostokątnych można postawić na okna o bardziej wyrafinowanych kształtach (rozetowe, łukowe albo trójkątne). Innym ciekawym pomysłem jest ryzalit z dużymi przeszkleniami w aluminiowych ramach. Warto przy tym pamiętać, że szyby powinny mieć współczynnik przewodzenia ciepła poniżej 0,6 W/(m2 × K). Znaczenie ma również ich wykonanie ze szkła o właściwościach antywłamaniowych (o klasie od P3 do P8).

Ryzalit a prawo budowlane

Ryzalit jest stosowany nie tylko w budynkach mieszkalnych, ale także w obiektach komercyjnych. W przypadku nieruchomości prywatnych musi on spełniać wymogi prawa budowlanego związane z odległością od granicy działki. Jaka więc musi być minimalna odległość od ściany ryzalitu do krawędzi działki? Zgodnie z przepisami dla ściany z otworami okiennymi lub drzwiowymi ta odległość powinna wynosić przynajmniej 4 metry. Dla ściany bez otworów odległość minimalna to 3 m. Skrajny fragment elewacji może wyznaczać ryzalit i wówczas to od niego należy mierzyć wskazaną odległość. Jeśli posiada okna lub przeszklenia będą to więc 4 m, w przeciwnym razie 3 metry.

Koszty budowy domu z ryzalitem

Wykonanie ryzalitu może zwiększać koszty budowy domu. Po pierwsze związane jest to z trudnościami budowlanymi. Zarówno projekt, jak i realizacja są bardziej skomplikowane i czasochłonne. Po drugie, chociaż ryzalit tworzy z budynkiem integralną całość, to na krawędziach i łączeniach mogą powstawać mostki termiczne, które będą powodować ucieczkę ciepła z wnętrza nieruchomości. Dlatego konieczne jest wykonanie wysokiej klasy izolacji termicznej i przeciwwilgociowej, które zapobiegną takiej ewentualności. Koszty podniosą też okna, czy przeszklenia umieszczone w ryzalicie. Pozwala to jednak na wprowadzenie dodatkowego światła słonecznego do środka, a więc także zmniejszenie wydatków na ogrzewanie zimą.

Pomysłem, który niewątpliwie warto rozważyć, aby zredukować wydatki, jest zakup gotowego projektu, który później można zaadaptować do konkretnej działki i lokalizacji. Projekty domów pod adres z biura projektowego Archeton obejmują również domy z ryzalitem. Przykładem eleganckiej nieruchomości tego typu jest dom jednorodzinny "Mlecz" mający kuchnię doświetloną przeszklonym ryzalitem. To doskonałe rozwiązanie dla kilkuosobowej rodziny. Skorzystaj z naszej oferty!