Mur oporowy – kiedy i jak go zbudować?

Mur oporowy może stanowić elegancki element architektury, ale przede wszystkim ma znaczenie praktyczne. Jego głównym zadaniem jest zabezpieczenie ziemi na skarpie przed obsuwaniem się. Jak wykonać taki mur i kiedy jest on niezbędny?

Kiedy przeprowadzić budowę muru oporowego?

Wybór działki budowlanej może być podyktowany wieloma czynnikami, jednak często występują na niej różnego rodzaju nierówności. Czasem niezbędna jest niwelacja terenu, a także inne działania, jak postawienie murów oporowych.

Mury (ściany oporowe) stanowią fragment architektury w ogrodzie, który jest szczególnie przydatny na działkach posiadających znaczny spadek nachylenia terenu. Często stawia się go w miejscach, w których ziemia osuwa się w związku z poziomym parciem wynikającym z ciśnienia hydrostatycznego powodowanego przez wody gruntowe, jak również spoistości i tarcia wewnętrznego gruntu.

Oprócz ochrony przed osuwającą się ze skarpy ziemią lub gruzem sprawdza się także jako stabilizator schodów albo przy położonym na pagórku tarasie. Z jego pomocą można też wykonać podwyższone rabaty.

Mury oporowe wykonane według przemyślanego projektu są też oczywiście atrakcyjną ozdobą. Jednak, żeby spełniały swoją podstawową funkcję, należy dobrze oszacować ich wytrzymałość na nacisk boczny gruntu. Z czego najlepiej stworzyć murki oporowe?

Z jakich materiałów wykonać murek oporowy?

Mury oporowe można wykonać z różnego rodzaju materiałów. Wybór powinien być przemyślany pod względem późniejszej wytrzymałości całej konstrukcji, ale również ewentualnych kosztów. Warto też wziąć pod uwagę, w jaki sposób całość będzie się komponowała z architekturą posesji.

Czasem przydatne, a nawet niezbędne może być skorzystanie z opinii geotechnicznej. Szczególnie przy trudniejszych i bardziej wymagających przypadkach. Uzyskane opracowanie umożliwia zastosowanie najlepszych materiałów i zaprojektowanie ścianki oporowej, która będzie najbardziej dostosowana do zastanych warunków gruntowo-wodnych.

Kwestie nadmiaru wody są zresztą kluczowe. Ścianki oporowe muszą być tak zaprojektowane, żeby przejąć długotrwały napływ opadów, które spływając po skarpie, nie tylko napierają, ale też podmywają konstrukcję. Istnieją różnego rodzaju metody na przekierowanie tego spływu do zbiornika na wodę opadową, oczka wodnego, czy innego systemu retencyjnego. Jakie materiały najlepiej się sprawdzają?

Mur oporowy murowany

Do stworzenia murowanych murków oporowych można wykorzystać kamienie naturalne takie jak piaskowiec, bazalt, czy granit, ale również kamienie polne, czy bloczki betonowe. Często stawia się go również z cegły klinkierowej. Kolejne elementy układa się na betonowym fundamencie, a następnie łączy zaprawą cementową. Warto pamiętać, że spoiny pionowe pomiędzy poszczególnymi poziomymi warstwami nie powinny się pokrywać. Decyduje to o trwałości całej konstrukcji, choć szczególnie trudno to osiągnąć przy kamieniach o nieregularnych kształtach. Jeżeli murki nie przekraczają wysokości 80 cm, to można je wznosić pionowo. Dla wyższych korzystniejsze jest nachylenie ścianek w stronę skarpy (10-15%), co zwiększa stabilność murka.

Jeżeli murek jest długi, to co 5 metrów powinny być szczeliny dylatacyjne. Zmniejszają one powstawanie naprężeń. Przy nieprzepuszczalnych gruntach trzeba również ułożyć (od strony skarpy) kilkucentymetrową warstwę odsączającą ze żwiru. Z kolei u jego podstawy muszą znajdować się sączki drenarskie, które odprowadzają wodę do studzienki chłonnej. Pominięcie tego elementu może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji przez ciężką, wilgotną glebę.

Suche murki oporowe

Suchy murek oporowy wykonuje się z kamiennych ciosów lub kamieni łupanych. Nie sprawdzają się tu kamienie polne, ponieważ powinny mieć one dwie płaskie i równoległe powierzchnie. Dzięki odpowiedniemu ułożeniu materiałów murek jest stabilny i nie jest wymagana zaprawa. Fundament z bloków kamiennych można zastąpić też betonowymi bloczkami fundamentowymi, które układa się na warstwie tłucznia. Choć nie ma potrzeby stosowania sączków drenarskich (woda przedostaje się przez szczeliny między kamieniami) to wykonuje się żwirowy drenaż z tyłu murka. Podobnie, jak murowany suchy murek musi być nachylony w stronę skarpy. Jego maksymalna wysokość to 80 cm, a równocześnie, aby zagwarantować stabilność konstrukcji, szerokość powinna przekraczać ⅓ wysokości. Do powiązania murku z gruntem trzeba też co kawałek ułożyć długi kamień, sięgający wgłąb skarpy. Dodatkowo w szczelinach można dosypać żyznej ziemi i zasadzić skalne rośliny, co zwiększy jego atrakcyjność i estetykę.

Murki z prefabrykatów

Murek z prefabrykatów, a konkretniej kształtek betonowych bez dna jest dość prosty w montażu. Obecnie można zakupić wiele różnych rodzajów kształtek, w tym okrągłe, prostokątne, czy wielościenne. Elementy układa się jeden na drugim z przesunięciem w kierunku skarpy. Wnętrza wypełnia się ziemią lub żwirem. Podstawę dla konstrukcji może stanowić betonowy fundament. W sytuacji, gdy grunt jest nieprzepuszczalny, konieczna będzie też warstwa odsączająca z tłucznia. Tłuczeń można też dokładnie i mocno ubić, wówczas jednak pierwszą warstwę kształtek zagłębia się w ziemi. Dla większej stabilności, ale i estetyki warto zadbać o dokładne wypoziomowanie gruntu.

Betonowy mur oporowy

Murki oporowe betonowe charakteryzują się dużą trwałością, wymagają jednak pewnej znajomości technik budowlanych oraz sprzętu. Beton wylewa się 10-centymetrowymi warstwami do szalunku. Wytrzymałość murka wzmocni też zbrojenie go prętami stalowymi.

Samo uformowanie murka daje dużą dowolność pod względem kształtu, a całość można wykończyć materiałami, które nadadzą mu ładny i mniej surowy wygląd. Sprawdzą się tu m.in. elewacyjne płytki kamienne, czy klinkierowe albo betonowe imitacje kamienia naturalnego. Istotne jest, aby fundament był szerszy niż szerokość muru, a także zagłębiony w ziemi poniżej punktu przemarzania gruntu. Warstwa drenażowa z grubego żwiru albo tłucznia także zwiększa wytrzymałość konstrukcji.

Pozostałe materiały

Mur oporowy można wykonać z jeszcze innych materiałów. Stosowane są np.:

gabiony (prostopadłościenne metalowe kosze wypełnione kamieniami lub innym materiałem),

kostki brukowe,

łupki,

otoczaki.

Wykorzystywanym surowcem jest także drewno. Takie murki sprawdzają się głównie do ogrodów o niewielkim nachyleniu. Stosuje się w tym przypadku bale drewniane, podkłady kolejowe, czy stemple. Żeby wzmocnić wytrzymałość takiej konstrukcji z drewna, można ze sobą klamrować poszczególne części. Drewno dobrze jest też impregnować. Jednak należy pamiętać, że przy większych, stromiej nachylonych skarpach napór ziemi może okazać się zbyt duży dla murku oporowego z drewna i z czasem go uszkodzić.

Murki oporowe a kwestie prawne

Murki oporowe są objęte przepisami prawa budowlanego i wymagają uzyskania pozwolenia na budowę. Odległość konstrukcji od granic działki nie ma tu znaczenia. Niektórzy właściciele nieruchomości uważają, że niewielki mur oporowy może zostać uznany za obiekt małej architektury. Jednak w świetle prawa nie ma podziału na małe oraz duże mury oporowe i wszystkie wymagają pozwolenia. Budowa ogrodzenia do wysokości 2,2 m metra nie wymaga dopełnienia żadnych formalności. Jeśli jednak funkcję ogrodzenia pełni murek oporowy to jest już potrzebne zezwolenie. W razie samowolki organ nadzoru budowlanego może zażądać rozbiórki takiego murku.

Konkretne parametry murów oporowych nie są jednoznacznie określone. Ewentualny projekt powinna wykonać doświadczona osoba, dostosowując do potrzeb długość, czy wysokość. Wiele zależy od rodzaju gruntu i materiału, jaki będzie zastosowany do budowy murku. Jednak murki ogrodowe nie powinny przekraczać 100 cm wysokości i 30 cm grubości.

W wielu sytuacjach jego postawienie to konieczność. Z drugiej strony może on stanowić ciekawy fragment architektury, który można jeszcze uatrakcyjnić elementami zielonymi np. poprzez posadzenie roślin na górnym poziomie muru. W takiej postaci będzie stanowił nie tylko ochronę, ale również dekoracyjną część całej posesji.

Zobacz także:

Mały dom, duża przestrzeń – funkcjonalne projekty domów

Jak zaprojektować dom na działce?

Ile kosztuje budowa domu 2023?